Óánægja með undanþágur Seðlabankans
Gísli Hauksson, forstjóri GAMMA Capital Management gagnrýnir ákvörðun Seðlabankans í viðtali við Morgunblaðið á dögunum
Breytingar á viðmiði við skiptingu 100 milljarða fjárfestingarheimildar Seðlabankans milli lífeyrissjóða til fjárfestingar í fjármálagerningum útgefnum í erlendum gjaldeyri valda því að svonefndir innflæðissjóðir bera minna úr býtum en hinir sem hafa útstreymi umfram innstreymi.
„Að sjálfsögðu þurfti í upphafi að ákveða hvernig þessum undanþágum skyldi skipt milli sjóða, en mér finnst það sæta furðu að þessum hlutföllum sé nú breytt,“ segir Hreggviður Ingason, forstöðumaður eignastýringar hjá Lífsverki, lífeyrissjóði. „Ef tekið er dæmi af sjóði með nettó innflæði, þá gefur augaleið að sá sjóður þarf að fá meiri heimild til erlendra fjárfestinga en hinir sem ekki er þannig ástatt um, þar sem innflæðið er í íslenskum krónum og þar með hefur það áhrif til lækkunar hlutfalls erlendra eigna.“ Hann segir að viðbúið sé að önnur sjónarmið séu uppi um þetta atriði. „En svona horfir þetta við okkur.“
Breytt hlutföll
Svo sem fram hefur komið gaf bankinn út heimildina til lífeyrissjóða og annarra vörsluaðila lífeyrissparnaðar á miðvikudag. Er það í framhaldi af sambærilegum heimildum sem bankinn hefur veitt þessum aðilum á undanförnum misserum. Það vekur athygli að upphaflega var við skiptingu milli sjóðanna miðað við að samtala eigna hvers um sig fengi 80% vægi, en iðgjöld að frádregnum greiddum lífeyri fengi 20% vægi. Við útgáfu síðari heimilda voru þessi hlutföll færð í 85% á móti 15%. Nú hefur þessum hlutföllum enn verið breytt þannig að miðað er við 86% vægi eigna og 14% vægi til iðgjalda að frádregnum lífeyrisgreiðslum.
Þannig ber sjóður þar sem iðgjaldagreiðandi sjóðsfélagar eru í meirihluta minna úr býtum en sjóðir þar sem samsetning sjóðsfélaga er á annan veg. Í samtölum Morgunblaðsins við fulltrúa sjóða sem fylla fyrri flokkinn taka menn í svipaðan streng og Hreggviður Ingason hjá Lífsverki og benda á að ekki ætti að vera minni þörf fyrir að fjárfesta í fjármálagerningum í erlendri mynt, þar sem megintilgangur þess er að dreifa áhættu. Það hljóti að eiga við jafnt um alla, óháð því hver samsetning sjóðsfélaga er.
Í tilkynningu frá bankanum vegna heimildarinnar segir: „Sem fyrr eru rökin fyrir heimildinni þau að þjóðhagslegur ávinningur fylgir því að lífeyrissjóðir bæti áhættudreifingu í eignasöfnum sínum. Þá er æskilegt að draga úr uppsafnaðri erlendri fjárfestingarþörf þeirra áður en fjármagnshöft verða endanlega losuð og þar með hættu á óstöðugleika í gengis- og peningamálum.“
Að tillögu lífeyrissjóðanna
Sem fyrr segir er það Seðlabankinn sem gefur út undanþáguna. Í svari frá bankanum um hver rökin væru að baki þessari breytingu segir: „Skiptingin um hlutfall eigna og hreins innstreymis er gerð að tillögu vinnuhóps á vettvangi Landssamtaka lífeyrissjóða. Hlutfall hreins innstreymis fer lækkandi í útreikningum samkvæmt tillögum vinnuhóps Landssamtakanna samfara hærri fjárhæðum lífeyrissjóðanna til erlendra fjárfestinga. Það er ástæða þess að hlutfall eigna er 86% við þessa ákvörðun.“
Víðar óánægja með undanþágu
En það eru fleiri en innflæðissjóðir sem eru gagnrýnir á þessar undanþágur.
„Aftur er Seðlabankinn að opna á þessa heimild fyrir lífeyrissjóði og aðra vörsluaðila séreignarsparnaðar en ekki önnur sparnaðarform. Séreignarsparnaður er valkvæður sparnaður sem landsmönnum stendur til boða. Það er verið að verðlauna þarna eitt sparnaðarform umfram annað,“ segir Gísli Hauksson, forstjóri GAMMA. „Af hverju eru ekki verðbréfasjóðir í þessu líka? Þeir eru undir efirliti Seðlabanka, Fjármálaeftirlits og svo framvegis. Hvers á til dæmis einyrkinn að gjalda með verktakagreiðslur og greiðir ekki í séreignarsparnað en kýs að fjárfesta í verðbréfasjóðum hjá sjóðastýringarfyrirtækjum? Þetta er hrein mismunun.“
Morgunblaðið greindi frá því síðastliðið sumar að GAMMA hygðist leita réttar síns vegna þessara undanþága.
„Við sögðum síðasta sumar að við myndum leita réttar okkar. Við höfum kannað hvaða leiðir eru færar í því efni. Þær eru hins vegar allar mjög tímafrekar. Við höfum lifað í þeirri trú að höftin séu að fara. Einu aðilarnir sem eru þeirrar skoðunar að ekki sé hægt að lyfta höftum eru örfáir starfsmenn Seðlabankans. Aðrir segja að það ætti að vera vandalaust með 6 milljarða evra gjaldeyrisvaraforða, jafnvirði vel yfir 700 milljarða króna eða 35% af vergri landsframleiðslu, sem eru þrefaldar skammtímaskuldir þjóðarbúsins í erlendri mynt. Maður er alltaf að vonast til að stigin verði skref í millitíðinni þannig að ekki þurfi að fara dómstólaleiðina. En ef þetta er það sem koma skal þá höfum við ekki annað val.“
*Greinin birtist í Morgunblaðinu þann 31. desember 2016.