Fréttablaðið: Gefa lítið fyrir svör seðlabankastjóra

15.3.2018 Skoðun

Með því að kippa áhrifum markaðarins úr sambandi og hindra innflæði fjármagns til landsins gera innflæðishöft Seðlabanka Íslands það að verkum að bankinn getur viðhaldið hærra stýrivaxtastigi en ella. Þetta er mat Ásdísar Kristjánsdóttur, forstöðumanns efnahagssviðs Samtaka atvinnulífsins. Hún kallar eftir því að stjórnendur bankans greini skaðsemi haftanna. Þau séu kostnaðarsöm og brengli verðmyndun á mörkuðum. 

Már Guðmundsson seðlabankastjóri gaf á fundi í Seðlabankanum í gærmorgun lítið fyrir þá gagnrýni að höftin, sem sett voru á innflæði fjármagns í júní 2016, hefðu stuðlað að hærri vaxtakjörum til heimila og fyrirtækja. Án haftanna væru vextir vissulega lægri „en gengi krónunnar væri einnig hærra því miðlun peningastefnunnar hefði í ríkari mæli verið beint um gengisfarveginn“ en vaxtafarveginn. 

Það byði hættunni heim, enda væri raungengi mjög hátt í sögulegu samhengi og frekari hækkun myndi fylgja „aukin áhætta og álag á útflutningsatvinnuvegi“. Í sérstakri yfirlýsingu sem seðlabankastjóri las upp á fundinum kom fram að ekki væri tilefni til þess að slaka á höftunum. Hins vegar væru í undirbúningi innan bankans tillögur að breytingum á framkvæmd haftanna sem gætu tekið gildi á síðustu mánuðum ársins. Alþingi hefði þó lokaorðið í þeim efnum. 

Umrædd innflæðishöft virka þannig að 40 prósent af innflæði fjármagns vegna fjárfestinga í skráðum skuldabréfum og innlánum þarf að binda í eitt ár á núll pró- sent vöxtum. Einn megintilgangur haftanna var að sporna við vaxtamunarviðskiptum með íslensk ríkisskuldabréf, þar sem aðdráttaraflið er einkum að hagnast á miklum vaxtamun Íslands við útlönd. 

Valdimar Ármann, forstjóri GAMMA Capital Management, segist hafa skilning á því að Seðlabankinn vilji koma í veg fyrir að hingað komi fjárfestar í leit að vaxtamunarviðskiptum. Hins vegar standi innflæðishöftin, eins og Seðlabankinn hefur útfært þau, í vegi fyrir æskilegri fjárfestingu í íslensku hagkerfi. 

„Á sama tíma og Seðlabankinn reynir að stöðva það sem hann telur óæskilegt kemur hann í veg fyrir það sem getur talist æskileg fjárfesting. Erlendir fjárfestar hafa um þessar mundir mikinn áhuga á því að fjárfesta hér á landi í verkefnum tengdum íslenska hagkerfinu, sér í lagi í ferðaþjónustutengdum geirum og innviðaverkefnum. Það má í raun sjá þennan sterka áhuga þeirra í gegnum fjárfestingar á íslenska hlutabréfamarkaðnum. Það er afar jákvætt enda getum við ekki fjármagnað sjálf allar þær framkvæmdir sem þörf er á að ráðast í. Við þurfum nauðsynlega á erlendu fjármagni að halda til þess og þá ekki aðeins frá hlutabréfafjárfestum heldur einnig skuldabréfafjárfestum,“ segir hann. 

 

Már tók fram á fundinum að það væri afstaða Seðlabankans að höftin yrðu óbreytt enn um sinn þar sem vaxtamunur gagnvart útlöndum væri enn verulegur. „Almennt má þó segja að aðstæðurnar til slökunar batni eftir því sem vaxtamunur minnkar, gengi lækkar eitthvað og spenna slaknar,“ nefndi hann.

Ásdís segir að setning haftanna hafi upphaflega verið viðbrögð Seðlabankans við viðvarandi miklum vaxtamun við útlönd. „Seðlabankinn hefur kerfisbundið, frá því að verðbólga fór undir verðbólgumarkmið fyrir fjórum árum, verið að spá hærri verðbólgu en raunin hefur orðið. Seðlabankinn hefur því viðhaldið hærra vaxtastigi en þörf hefur verið á á sama tíma og vextir erlendis hafa verið í sögulegu lágmarki,“ segir hún. 

Það sé engin tilviljun að vaxtamunurinn sé lítið ræddur á vaxtaákvörðunarfundum bankans enda skipti hann engu máli í skjóli hafta. „Ef hér væru ekki innflæðishöft liggur það í augum uppi að Seðlabankinn yrði að horfa til þess hvernig vaxtastig erlendis er að þró- ast. Vaxtamunur við útlönd væri því óhjákvæmilega ekki svona mikill. Rannsóknir annarra ríkja sem hafa verið með svipuð höft hafa sýnt fram á það að innflæðishöft stuðla að hærra vaxtastigi en ella og hærri fjármögnunarkostnaði til fyrirtækja,“ segir Ásdís.